2024-09-19

beirakuna

beirakuna, beirakunia begirakunea: begirada; begiratzeko era.—Beirakuna argia «begirakune argia».—Beirakuna zorrotza «begirakune zorrotza».—Beirakuna alaia «begirakune alaia».—Beirakuna tristia «begirakune tristea». beirakunia botaBegirakunea bota: begiratu gaiztoa egin.—A ze beirakunia bota dia! «a zer

gaizki

gaizki (eta geizki) —Gaur, etxeko nesakia ezta fan eskolá, gaizki do-ta «gaur, etxeko neskakia ez da joan eskolara, gaizki dago eta».—Haurra gaizki do? —Ez; ongitu da! «haurra gaizki dago? —Ez;

txermena

txermenaBurundan bereizi egiten dira udarea eta txermena. Udako fruta goiza [goiztiarra] da txermena, azal horitxoa eta leuna dukatzi [dauzka]; haragi urtsua eta gozoa. —Uda-udakuek dia txermenak. Azala dukai udarak baindo

muturretakua

muturretakuamuturrekoa 1) Abere batzuei, ahoa ez irekitzeko, ezartzen zaien tresna. 2) Maskara. Ahoa eta sudurra estaltzen dituen babesgarria, agente patogenoetatik, toxikoetatik edo hautsetik babesteko erabiltzen dena. muturretakua patu «muturrekoa paratu».

gizia

gizialasto izpia Haurrek burbuilak egiteko erabiltzen zituzten giziak [lastotxoak]. —Yantazu limon ura giziekin «edan ezazu limoi ura giziarekin [lastotxoarekin]». —Sagona urakin ta gizi batekin iten genduzen burbujak «saboi urarekin eta

mandarra

mandarra Sukaldeko lanetan-eta, jantziak ez zikintzeko jartzen den soinekoa. —Jaztazu mandarra «jantzi ezazu mandarra». —Sutaien mandarra jantzita ibiltzen da errementaia «sutegian mandarra jantzita ibiltzen da errementaria».