2024-12-07

diote

diote, diotiekinaute, inauteak diote {ihote, Sakanako gainerako hizkeretan} (singularrean nahiz pluralean): Garizuma aurretik egiten diren jai egunak, Burundan Hausterre egun aurreko larunbat, domeka eta asteartea. Gaur egun, ordea, «momoxarro» hitzak

katuila

katuilaotsaila Urteko bigarren hilak, otsailak, badauka Burundan bere izengutia: katuila, katuen hila. katukea esaten zaio Burundan katuaren araldiari.Otsailean izaten dira katuak katukea –ohara–; otsailari horregatik deitzen zaio KATUILA.

Eguarri

EguarriEguberri —Eguarria da Gaubonetako garai hoi «Eguberria da Gabonetako garai hori». Eguberri gaua, abenduaren 24ko gaua. Eguberri eguna, abenduaren 25a. Burundakoa da ere Eguarri «Eguberri»; baina, maizago ibiltzen da Gaubon

eantzuna

eantzuna (eta yantzuna)erantzuna Errepikatzen den hotsa, bueltan datorren hotsa; oihartzuna. Hotsa errepikatzen denean gertatzen den fenomeno akustikoari, oihartzunari, EANTZUNA «erantzuna» esaten zaio Burundan. —Yantzuna yoten da alderdi hortan «erantzuna [oihartzuna]

kuzkan

kuzkan ibiliIsilean zerbaiten bila, gordetako gauzak endredatzen eta nahastekatzen ibili. —Haurra kuzkan daile gelako arramaiuen «haurra kuzkan dabil gelako armairuan». —Ze habil hemen kuzkan?! «zer habil hemen kuzkan?!». kuzka, kuzkia—Kuzkan

beirakuna

beirakuna, beirakunia begirakunea: begirada; begiratzeko era.—Beirakuna argia «begirakune argia».—Beirakuna zorrotza «begirakune zorrotza».—Beirakuna alaia «begirakune alaia».—Beirakuna tristia «begirakune tristea». beirakunia botaBegirakunea bota: begiratu gaiztoa egin.—A ze beirakunia bota dia! «a zer

gaizki

gaizki (eta geizki) —Gaur, etxeko nesakia ezta fan eskolá, gaizki do-ta «gaur, etxeko neskakia ez da joan eskolara, gaizki dago eta».—Haurra gaizki do? —Ez; ongitu da! «haurra gaizki dago? —Ez;

txermena

txermenaBurundan bereizi egiten dira udarea eta txermena. Udako fruta goiza [goiztiarra] da txermena, azal horitxoa eta leuna dukatzi [dauzka]; haragi urtsua eta gozoa. —Uda-udakuek dia txermenak. Azala dukai udarak baindo